The manor house in Brzózki village / Dwór ze wsi Brzózki

Brzózki village is situated near Wincenta River, twenty kilometres to the north from Kolno. The first known owner of the Brzózki village was the former state treasurer, Bernard Waga. He was the father of well-known Polish scientists Jakub and Antoni. Brzózki village belonged to Waga family as early as in the seventeenth century. In all probability the village was founded in the 1420s by Prince of Mazovia, Janusz I, who undertook the program of creating large settlements on the previously unlived areas. There is little known about the history of the village before the seventeenth century.

Pierwszym znanym właścicielem wsi Brzózki, położonej nad rzeką Wincentą, w odległości 20 km na północny wschód od Kolna, był skarbnik wioski, Bernard Waga, ojciec Jakuba i Antoniego, słynnych polskich uczonych. Do rodziny Wagów Brzózki należały już w XVII wieku, a zostały założone prawdopodobnie w latach 20. XV wieku, podczas wielkiej akcji osadniczej prowadzonej przez księcia mazowieckiego Janusza I.Dzieje wsi do początków XVII wieku nie są dzisiaj znane. 

Before 1841 Wojciech Święszkowski purchased the village from Feliks Waga. The next owner was Wincent Białosuknia. He Bronisława, the daughter of Wojciech  Święszkowski who died in 1848. The estate consisted of many smaller villages such as Glinki, Okurowo, Brzozowo, Wincenta, Wykowo and of course Brzózki as the vocal point. Large wooden thirteen room manor house was built in Brzozowo. It was surrounded by small park, orchard as well as sizeable stables and barns.

Przed rokiem 1841 Wojciech Święszkowski odkupił wieś od Feliksa Wagi. Następnym właścicielem Brzózek był Wincenty Białosuknia, któremu majątek ten wniosła w posagu córka Wojciecha Święszkowskiego Bronisława, po śmierci swego ojca w 1848 r. W skład rozległych dóbr wchodziły wsie Glinki, Okurowo, Brzozowo, Wincenta i Wykowo a Brzózki stały się ich centralnym punktem. Stało się to niewątpliwie dzięki istniejącemu tutaj obszernemu dworowi i rozbudowanej części gospodarczej.

Drewniany budynek dworski, pokryty gontowym dachem, zawierał 13 pomieszczeń. Przylegała do niego drewniana oficyna, kryta słomianą strzechą. Dwór otaczał niezbyt rozległy park, w którym krzewy i drzewa ozdobne mieszały się z owocowymi.  

Wincenty Białosuknia died in 1901 and his wife Bronisława in 1921. The next heir to the estate became Stanisław Gościcki. Until 1927 the estate consisted of nearly 1200 acres.   Brothers Stefan and Józef Kozikowski lived in the estate until 1939 when the Soviet troop invaded Poland. The owners were removed and the land was transformed into state collective farm. When the area was taken by Germans they allowed Kozikowski family to return to it and again farm their own land.

Wincenty Białosuknia zmarł w 1901 r., a jego żona Bronisława – w 1921 r. Po nich następnym dziedzicem na Brzóskach i Okurowie został Stanisław Gościcki. Do 1927 roku majątek liczył blisko 600 hektarów. Zabudowania dworskie w Brzózkach wraz z 60. hektarami resztówki nabył Stefan Kozikowski, który gospodarzył wraz z bratem Józefem.Jesienią 1939 r. zjawili się w Brzózkach sowieci i wysiedlili Kozikowskich, ich ziemię zaś włączyli do kołchozu. Kiedy w czerwcu 1941 r. prawowici właściciele wrócili do swojego domu, zastali w nim tylko gołe ściany. Niemcy pozwolili im zamieszkać we dworze i gospodarować na swojej ziemi. 

After the war the manor house in Brzózki village slowly turned into ruin. It would have been gone forever if not for the wife of Adam Chętnik, Mrs Jadwiga Chętnik. She transported the wooden building piece by piece to the open air museum of old wooden architecture in Nowogrod which was curated by her husband. In 1968 the manor house was rebuilt in Nowogrod, using field stones and birch wood with the hip and valley roof covered with shingles.

Po wojnie, w miarę upływu lat, dwór ulegał powolnej dewastacji. Najprawdopodobniej nie byłoby już dzisiaj żadnego śladu po nim, gdyby nie Jadwiga Chętnikowa, żona twórcy Muzeum Kurpiowskiego w Nowogrodzie – Adama Chętnika, która spowodowała przeniesienie dworskiego budynku do skansenu. Zabytkowy dwór w 1968 r. postawiono w Nowogrodzie na podmurówce z kamieni polnych, spojonych cementową zaprawą. Ściany wzniesiono z bali sosnowych, stosując konstrukcję zrębową. Pokryto go dachem gontowym, dwuspadowym z naczółkami.